Το άρθρο εκδόθηκε στο τεύχος Σεπτεμβρίου 2008 του περιοδικού Jupiter.

Το μόνο για το οποίο λυπάμαι στην περίπτωση της Εϊμι Γουαϊνχάουζ είναι ότι δεν είμαι έφηβος για να τη λατρέψω με το φυσικό πάθος της νεότητας. Εστω όμως και ως ενήλικος, συγκλονίζομαι από μια καλλιτέχνιδα που επιτέλους «φλέγεται».

Στα 24 της έχει ζήσει δύο φορές το θρίαμβο στο Φεστιβάλ του Glastonbury. Στο πρώτο της άλμπουμ, το «Frank», την είπαν Μπίλι Χολιντέι, Ετα Τζέιμς, Σάρα Βον, Μέισι Γκρέι. Στο δεύτερο, το «Back to Black», «λούστηκε» με ό,τι βραβείο μουσικής κυκλοφορεί - είναι η μοναδική Βρετανίδα που κέρδισε 5 Grammys σε μια βραδιά, το βραβείο Igor Novello για τρίτη φορά, ενώ είναι η δημιουργός του πενταπλού πλατινένιου, που συνεχίζει να πουλάει με την ταχύτητα των πωλήσεων του Χάρι Πότερ. Το συγκροτημένο κορίτσι με το ίσιο μαλλί και τη θεϊκή φωνή αδυνάτισε όσο περισσότερο μπορούσε, έστειλε τα μαλλιά του στον ουρανό, ανέβηκε σε ψηλά τακούνια, πρόσθεσε κι άλλο eyeliner και γράφει τραγούδια-«διαμάντια», που λάμπουν από αισθήματα. Η Εϊμι Γουαϊνχάουζ είναι... σουπερνόβα. Ο Πρινς, η Μίσι Ελιοτ, ο Τζορτζ Μάικλ, ο Τζάγκερ, ο σερ Ελτον Τζον δηλώνουν θαυμαστές της.

Αφού είναι πολύ νέα, πολύ πλούσια, πολύ διάσημη και εξωφρενικά ταλαντούχα, τότε γιατί μπαινοβγαίνει σε κλινικές αποτοξίνωσης και πολλοί μετράνε αντίστροφα το χρόνο ζωής που της μένει;

Οι δημοσιογράφοι, οι άσχετοι και οι βαρετοί, με τις ανύπαρκτες ζωές, που η μοναδική τους χαρά είναι να κριτικάρουν τις ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ζωές των άλλων, θα μιλήσουν για ναρκωτικά, αυτοκαταστροφή, ποτά, ξενύχτια, για αιματηρούς συζυγικούς καβγάδες. Και για το εμφύσημα που έχει μειώσει την ικανότητα των πνευμόνων της νεαρής Εϊμι κατά 70%... Αλλά...τι πνευμόνια! Ας το πάρουμε απόφαση. Είτε τραγουδάει με το 70%, το 50% ή το 30% της ικανότητάς τους, μπορεί να κάνει όλες τις ποπ παρωδίες με τα γυμνασμένα σώματα και τις ανύπαρκτες φωνές να καταπίνουν τις τσίχλες τους.

Ευχαριστώ τον Ποσειδώνα μου

Πριν εμφανιστεί η Εϊμι στο προσκήνιο είχαμε ξεχάσει τι σημαίνει ταλέντο και πώς μπορεί να συμπεριφερθεί κάποιος με πολύ ταλέντο. Η Μαντόνα και οι στρατιές των ποπ απομιμήσεών της μας έκαναν να πιστέψουμε ότι αρκεί μόνο η φιλοδοξία για να πετύχεις. Γυναίκες όπως η Εντίθ Πιαφ, η Τζούντι Γκάρλαντ, η Μπίλι Χολιντέι θα χρειάζονταν ένα γενετιστή για να εξηγήσει πώς τεράστιες φωνές και ταλέντα έχουν ταυτόχρονα και μια τρομακτική ροπή προς την αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Ή έναν αστρολόγο για να παρατηρήσει ότι ΚΑΙ οι τρεις μεγάλες κυρίες εκτός από το ταλέντο μοιράζονται με την Εϊμι έντονες ποσειδώνιες όψεις. Στην περίπτωση της Γουαϊνχάουζ έχουμε Ήλιο (Παρθένος) σε τετράγωνο με Ποσειδώνα (Τοξότη) και Σελήνη στον Τοξότη σε σύνοδο με Ποσειδώνα, δηλαδή όλο το ποσειδώνιο ρεπερτόριο εν δράσει: αυταπάτες, απώλεια του εγώ, απόδραση από καθετί γήινο, ταλέντο, τέχνη, εθισμοί, ταύτιση με το ρόλο του θύματος ή του σωτήρα, όραμα.

Ο Charles Carter χαρακτηρίζει τις όψεις Ήλιου/Ποσειδώνα ως «απομάκρυνση απ' ό,τι είναι συμβατικό, υλικό και χειροπιαστό». Εάν πιστεύεις ότι είσαι κάτι ξεχωριστό -και με τον Ποσειδώνα σε έντονες όψεις με Ήλιο ή Σελήνη είσαι πεπεισμένος ότι είσαι Εξαιρετικός-, τότε είναι πολύ δύσκολο να ζήσεις σαν κανονικός άνθρωπος. Ανάμεσα στην αίσθηση ότι πρέπει να είσαι κάτι μοναδικό και στην επίτευξη του στόχου σου να γίνεις κάτι ξεχωριστό υπάρχει αμφιβολία και δυσφορία. Γιατί απαιτείς από τον εαυτό σου την τελειότητα. Οσο για τη Σελήνη σε στενή σύνοδο με τον Ποσειδώνα, ο Αrroyo λέει ότι «υπάρχει ακόρεστη πείνα για συναισθήματα, φροντίδα και συμπαράσταση, που είναι εντελώς δύσκολο να ικανοποιηθεί, γιατί κανένα ατελές ανθρώπινο ον δεν μπορεί να ενσαρκώσει τη δοτικότητα και την αλτρουιστική εικόνα που περιμένουν από τους άλλους όσοι διαθέτουν τέτοιες όψεις». Η Εϊμι είναι ένα «σφουγγάρι» που μπορεί να αισθάνεται τα αισθήματα των άλλων, αλλά όχι και να τα καταλαβαίνει. Ο Ερμής της στην Παρθένο τη βοηθάει να αποστασιοποιείται και να παράγει έργο από αυτό της το ταλέντο, αλλά πολλές φορές το τετράγωνο που κάνει με τον Ποσειδώνα διαστρεβλώνει την πραγματικότητα, γεγονός που μπορεί να είναι καλό για την τέχνη, αλλά δύσκολο στην αντιμετώπιση της καθημερινότητας.

Ύστερα από πολλά χρόνια, μια μεγάλη καλλιτέχνιδα καίγεται από τις καταχρήσεις της (Ποσειδώνας) και από τον αγώνα της να διατηρήσει ζωντανό το σώμα της και όρθια την ψυχή της (που είναι και τα αιτήματα του Παρθένου Ήλιου της): «Η Εϊμι Γουαϊνχάουζ κατέρρευσε στη σκηνή χθες, ώρες μετά την επίσκεψη στο σύζυγό της στη φυλακή, ο οποίος κατηγορείται για επίθεση και παρεμπόδιση της Δικαιοσύνης... Η σταρ εμφανίστηκε μεθυσμένη στη συναυλία της, ενώ οι θαυμαστές της τη γιουχάριζαν... Κατέρρευσε η Εϊμι... Δυσανεξία στη φαρμακευτική αγωγή θορύβησε τους γιατρούς της... Εμφύσημα τελικά το πρόβλημα... Αγωνιά ο πατέρας της... Σε κλινική αποτοξίνωσης η Εϊμι...». «Ντυμένη με ένα μαύρο φόρεμα από το οποίο φαινόταν το μαύρο σουτιέν της, η Εϊμι άλλαζε τους στίχους των τραγουδιών της ώστε να αναφέρονται στον άντρα της Blake Fielder-Civil, έχανε τα λόγια της, η φωνή της ήταν σαν να πατούσε κάποιος την ουρά μιας γάτας, διέκοπτε το τραγούδι από τα κλάματα, κάθε τόσο κάποιος από την ορχήστρα τής μάζευε το μικρόφωνο, ενώ απειλούσε το κοινό που την έκραζε: "Καλά, περιμένετε να βγει ο άντρας μου από τη φυλακή και θα δείτε..."».

Με φόρα στην κατηφόρα

Τον περασμένο Ιούλιο (σ.σ: του 2007) - ο Κρόνος περνούσε διαδοχικά από τον Άρη και την Αφροδίτη της στο Λέοντα - εξαφανίστηκε στη μέση της συναυλίας και εμφανίστηκε ύστερα από μισή ώρα «more troubled», σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες. Επειτα οι bookies δέχονταν στοιχήματα για το αν θα μπορέσει να συνεχίσει την περιοδεία της - μπόρεσε. Αμέσως μετά, τον Αύγουστο, και με τον Κρόνο πάντα παρόντα, έζησε την πιο ζοφερή στιγμή της ζωής της, όπως είπε η ίδια, φτάνοντας κοντά στο θάνατο από υπερβολική δόση ηρωίνης, κοκαΐνης, ecstasy, κεταμίνης και αλκοόλ. Oι «Times» του Λονδίνου έβαλαν τίτλο στην είδηση: «Πώς μπορούμε να σταματήσουμε την Εϊμι από το να γίνει η επόμενη νεκρή νεαρή ροκ σταρ;». Οι επόμενες φωτογραφίες που κυκλοφόρησαν μέσα στον Αύγουστο έδειχναν την ίδια και το σύζυγό της ματωμένους, γεμάτους σημάδια και μώλωπες, να κυκλοφορούν στους δρόμους του Λονδίνου - τα σκανδαλοθηρικά έντυπα έγραψαν ότι ήταν αποτέλεσμα του άγριου καβγά τους όταν η Εϊμι τον έπιασε να παίρνει ναρκωτικά με ένα call girl. Η σύνοδος Αφροδίτη/Αρη που έχει στο Λέοντα εκτός του ότι αποτελεί par excellence μια κλασική όψη για τραγουδιστές, μουσικούς ή καλλιτέχνες, εκτός από ρομαντισμό, ερωτισμό και έντονη σεξουαλικότητα, δημιουργεί και ανταγωνισμό μέσα στη σχέση, ενώ είναι πολύ πιθανή η εξωσχεσική περιπέτεια κάποιου από τους δύο.

Το λάιφ στάιλ της Εϊμι ανάγκασε τους γονείς της να κάνουν έκκληση στους θαυμαστές της και στη βιομηχανία να μποϊκοτάρουν τη μουσική της, σε μια προσπάθεια να σταματήσει τη χρήση ναρκωτικών - οι πωλήσεις της φυσικά εκτινάχθηκαν ακόμα περισσότερο. Υστερα ήρθε η παραίτηση του μάνατζέρ της όταν σε εξετάσεις που έκανε βρέθηκαν ίχνη ηρωίνης, χωρίς να έχει καμία σχέση με ναρκωτικά, αλλά επειδή βρισκόταν στο ίδιο πούλμαν με την Εϊμι που κάπνιζε δαιμονιωδώς με τους φίλους της ηρωίνη.

Με τα πόδια ανοιχτά πάνω από τη μουσική σκηνή σαν τον Κινγκ Κονγκ, η Εϊμι είναι η απόλυτη αντι-Μαντόνα: πολύ νέα, καθόλου υγιής και συγκλονιστικά ταλαντούχα. Οποια κι αν είναι η κατάσταση των πνευμόνων της -ή των άλλων μερών του σώματός της-, μας κάνει ευκρινές το τι δεν έχουν οι άλλες ερμηνεύτριες: πάθος, δεξιοτεχνία και θεόσταλτο Ταλέντο. Αντιθέτως, αν το ταλέντο σου έχει μέγεθος μπρελόκ - δες Μαντόνα και λοιπές -, τότε πρέπει να διαθέτεις πειθαρχία βουδιστή μοναχού ώστε να μπορέσεις να το διατηρήσεις - η Μαντόνα περνάει 4 ώρες τη μέρα στο γυμναστήριο. Τουλάχιστον, η αυτοκαταστροφική Εϊμι στο τέλος της μέρας έχει την αυτοεκτίμησή της - έστω και βαθιά θαμμένη - που την οδηγεί να σηκωθεί την επόμενη μέρα και να φτιάξει αριστουργήματα με την ίδια ευκολία που τα παιδιά δημιουργούν σαπουνόφουσκες.

Στο κλαμπ των μοναχικών καρδιών

Η Εϊμι γεννήθηκε το 1983, κόρη μιας φαρμακοποιού και ενός ταξιτζή. Ο Ποσειδώνας σε σχέση με τον Ήλιο (Πατέρα) και τη Σελήνη (Μητέρα) στο γενέθλιο χάρτη της μας κάνει να υποψιαζόμαστε ότι και οι δύο γονείς της ήταν τουλάχιστον ψυχολογικά απόντες στα παιδικά της χρόνια - ταυτόχρονα εξιδανικευμένοι ή θύματα των περιστάσεων, με την αίσθηση ότι δεν πέτυχαν αυτά που πιθανόν άξιζαν - και ότι δεν υπήρξαν όρια, κανόνες ή περιορισμοί, ενώ η απουσία ενός γονιού τουλάχιστον ως μορφή εξουσίας δεν επέτρεψε στην Εϊμι να μάθει να ξεχωρίζει το σωστό από το λάθος και το αποδεκτό από το απαγορευμένο. Ο Κρόνος θα μπορούσε να περιορίσει την ποσειδώνια επιρροή αν ήταν ισχυρός στο ωροσκόπιο, αλλά τοποθετημένος στο Σκορπιό βυθίζεται σε επιπλέον συναισθηματικά νερά. Ο Ήλιος σε τετράγωνο με τη Σελήνη επιβάρυνε ακόμα περισσότερο τα παιδικά της χρόνια, δείχνοντας έλλειψη ασφάλειας και κάθε άλλο παρά ηρεμία, ισορροπία και γαλήνη. Υπάρχει διχασμός ανάμεσα σε αυτά που θέλει να καταφέρει (Ήλιος) και σε αυτά που χρειάζεται (Σελήνη).

Το μεσαίο όνομά της είναι Jade (στα παλιά αγγλικά σημαίνει «γύναιο») και είναι λογικό το ότι δεν το χρησιμοποίησε ποτέ, γιατί αν κάτι δεν χαρακτηρίζει αυτή την αυτοδημιούργητη νεαρή γυναίκα είναι το σύνδρομο του... ξέκωλου. Μερικές φορές φαίνεται ότι ο πιο μοντέρνος τρόπος για να τα καταφέρεις - εκτός από τα ριάλιτι ή το να είσαι παιδί ενός διάσημου γονιού, όπως η ασήμαντη Jade Jagger - είναι να τα καταφέρνεις μόνο και μόνο επειδή έχεις ταλέντο - αν και κάτι τέτοιο είναι ολοφάνερα σπάνιο.

Η Εϊμι πήγε στο Sylvia Young Theatre School και θα μπορούσε να ανήκει στις λεγεώνες των επαγγελματιών τού τίποτα που εισβάλλουν στη ζωή μας με την αποφασιστικότητα Βιετκόνγκ: κορίτσια χωρίς ταλέντο, αλλά με γεμάτο ντεκολτέ και πολύ ξανθά. Με τον ξεροκέφαλο, αλλοπρόσαλλο χαρακτήρα και την ευθύτητα που χαρακτηρίζει τη ζωή της, ευτυχώς δεν συμμορφώθηκε στις υποδείξεις του σχολείου, κάνοντας piercing στη μύτη της, αποφοιτώντας από το πιο ανεκτικό Brit School και κάνοντας και τον πρώτο πολλά υποσχόμενο δίσκο της το 2003. Ηταν όμως το «Back to Black» το 2006 που ο κόσμος το βούλωσε για να την ακούσει. Η συνέχεια είναι ιστορία, ή μάλλον υστερία.

Το άλμπουμ έγινε επειδή, όπως λέει η Εϊμι, «άρχισα να πίνω και γιατί ερωτεύτηκα». Bingο! Τι άλλο μπορεί να είναι ένας καλλιτέχνης-δημιουργός παρά ένας απελπισμένος ερωτευμένος, κάποιος που δεν τον χωράει ο τόπος, κάποιος που αισθάνεται σαν Αλιεν ανάμεσα σε κανονικούς ανθρώπους; Η Εϊμι έγινε η Μεγάλη Ιέρεια της Ερωτικής Απελπισίας. Το βασικό θέμα των σκληρών όψεων του Ήλιου με τον Ποσειδώνα είναι η αποδοχή του εαυτού και η άρση της παθητικότητας. Η έλλειψη ορίων μεταξύ του εαυτού και των άλλων συμβάλλει ώστε να γίνει ενδιάμεσο για τις σκέψεις και τα αισθήματα των άλλων. Παίρνει τον πόνο και τον κάνει Τέχνη Ζωής για εμάς που δεν έχουμε τόσο αναστατωμένες ζωές. Φυσικά και δεν είναι το είδος της συναισθηματικής κατάρρευσης που είδαμε την προηγούμενη δεκαετία στο «Sex and the City - η ερωτική απελπισία που ξεπερνιέται αγοράζοντας ένα ζευγάρι Μανόλο, κουτσομπολεύοντας με τις φίλες σου ή με μια επίσκεψη στο γυμναστήριο.

Ο συγγραφέας Chas Newkey-Burden του «Amy Winehouse: The Biography» λέει: Η αληθινή Εϊμι είχε μερικά πάνω και κάτω στη ζωή της, αλλά στέκεται όρθια πάνω από τους υποκριτές και τους γελοίους που συνεχώς κριτικάρουν, λυπούνται και - το χειρότερο απ' όλα - προσπαθούν να τη «σώσουν». Με Χείρωνα στους Διδύμους σε αντίθεση με το Δία, που είναι μάλιστα στον Τοξότη, έχουμε μια γυναίκα που αισθάνεται ξεχωριστή και αγαπημένη των θεών. Ναι, οργίζεται όταν συνειδητοποιεί τα ανθρώπινα όρια, ναι, η πληγή της ονομάζεται ελπίδα, αισιοδοξία και πίστη στις ευκαιρίες. Όμως παίρνει το ρίσκο βγάζοντας γλώσσα στη θνητότητα και δημιουργώντας κάτι μεγαλύτερο από την ίδια. Υπερβάλλει, αλλά ταυτόχρονα αυτή η όψη τής δίνει την ικανότητα να αντιστέκεται στις αρρώστιες και να μένει όρθια στις τραγωδίες και στις κρίσεις.

Τι να πάθει ένας μύθος;

Από τα μέσα Νοεμβρίου (σ.σ.: του 2008) και για ένα χρόνο η Εϊμι θα αισθανθεί ξανά την ανάσα του Κρόνου, που θα ενεργοποιήσει διαδοχικά το Ταυ - Τετράγωνο που αποτελείται από το Βόρειο Δεσμό στους Διδύμους, τον Ήλιο (Ερμή) στην Παρθένο και τη Σελήνη στον Τοξότη. Το στοίχημα περιέχει προσαρμοστικότητα, εσωτερική ανακωχή που θα ισορροπεί τις υψηλές ιδέες και τα μεγαλόπνοα «πιστεύω» με την πραγματικότητα, και μια ευθεία απάντηση στο ερώτημα «Τι θέλω επιτέλους;», που θα συνοδεύεται από επιμονή και συγκεκριμένο στόχο, αποκλείοντας τη ρευστότητα και την παράδοση άνευ όρων.

Ίσως να εξακολουθήσει να τρεκλίζει και να ματώνει ή να είναι μια πρώην εξαρτημένη που νίκησε, αλλά το σίγουρο είναι ότι θα συνεχίσει να είναι ανυπότακτη, δημιουργώντας αριστουργήματα με τον ίδιο τρόπο που η Μαντόνα κλοτσάει τον αέρα για να δείξει πόσο καλά διατηρείται. Μετά, ίσως νοικοκυρευτεί με τον Blakey της ή μπορεί να πεθάνει στο κρεβάτι της από υπερβολική δόση. Οπως κι αν τελειώσει, είναι ήδη μύθος και θα παραμείνει για πάντα - ζωντανή ή νεκρή. ΝΑΙ, είμαστε πεινασμένοι και διψασμένοι για Μύθους. Ως τελευταία χάρη, όσοι την αγαπάνε αληθινά δεν θα προσπαθήσουν να την αλλάξουν. Θα την αφήσουμε ελεύθερη. Και μια μέρα, αν την αγαπάμε πολύ, ίσως επιστρέψει.