(σημειώσεις απο το Πανεπιστήμιο Αθηνών)

Ουτοπία-- @page { margin: 2cm } P { margin-bottom: 0.21cm } -->

*  Είναι ένα σχέδιο ή μια πρόταση για μια τέλεια αναδιοργάνωση της κοινωνίας (ή του κράτους, της «πολιτείας»). Άλλως: Γενικό πρόγραμμα για ιδανικές κοινωνίες.

* Από άλλη σκοπιά (αφού μια ουτοπία μπορεί να έχει φορέα μια κοινωνική ομάδα, να μη είναι δηλαδή απλά ένα προϊόν της διανόησης): Κοινωνικές προσδοκίες και οράματα που που αντικατοπτρίζονται σε κείμενα και κοινωνικά πειράματα ή «παράγονται» μέσω αυτών.

* Συντίθεται από τις λέξεις ου (=μη) και τόπος.

* Συχνά χρησιμοποιείται απαξιωτικά, αλλά

* «υπάρχει στον άνθρωπο μια τάση προς το ουτοπικό» (Manuel/Manuel). Η εξαφάνιση της ουτοπικής σκέψης θα κατέστρεφε την ικανότητα «υπέρβασης του είναι» (Seinstranszendenz) του ανθρώπου! (Karl Mannheim).

* Η ουτοπία διαφέρει από την προφητεία (!) και

* Εμπεριέχει κριτική ή άρνηση της παρούσας πραγματικότητας.

 

Η ουτοπική σκέψη στη Δύση τροφοδοτήθηκε από:

(α) την εβραιο-χριστιανική πίστη σε ένα (περασμένο) παράδεισο που θα επανερχόταν μετά το τέλος του τωρινού κόσμου και

(β) Την (αρχαιο) ελληνική ορθολογική αναζήτηση μιας ιδανικής πόλης που φτιάχνεται από ανθρώπους.(Πλάτωνος, Πολιτεία)

 

Η άποψη του Karl Mannheim για την ουτοπία

* Κατʼ αυτόν, η ουτοπία πρέπει να γίνει αντιληπτή «ως συνείδηση που δεν συμβιβάζεται με την πραγματικότητα», η οποία όμως τη γεννά (!) και

* ως «ένα πείραμα του μέλλοντος» χωρίς εγγύηση (!),

* Αντικατοπτρίζει (όπως και η «ιδεολογία») τη θέληση για διαμόρφωση της κοινωνίας μέσω της πολιτικής.

* Το τέλος της ουτοπίας (και της ιδεολογίας) είναι δυνατό σε μια κοινωνία που αυτοαναπαράγεται, αλλά θα σήμαινε την καταστροφή της ανθρώπινης θέλησης και την παγίδευση σε μια κατάσταση «στατικού πραγματισμού» (statische Sachlichkeit)”.

* Οι ιδέες του Mannheim πρέπει να τοποθετηθούν στο περιβάλλον τοπίο της δεκαετίας του 20 και 30 με τις μεγάλες αντιπαραθέσεις –ισμών!

 

Η ουτοπία

* ουδέποτε έπαψε να απασχολεί τις κοινωνικές επιστήμες.

* Η κατασκευή ουτοπίας μπορεί να θεωρηθεί και ως «μέθοδος» που διαμορφώνει ερευνητικές οπτικές.