Ο κυνικός στη ζωή του δεν βρίσκει επαρκή έκφραση παρα μόνο όταν έχει αποδείξει θεωρητικά και πρακτικά την ποταπότητα ακόμα και των ύψιστων αξιών, τον ψευδαισθησιακό χαρακτήρα της διαφοράς μεταξύ των αξιών.

Τίποτα δεν μπορεί να ανταποκριθεί πιο αποτελεσματικά σε αυτή τη διάθεση από την ικανότητα του χρήματος να ανάγει τόσο τις ύψιστες όσο και τις κατώτατες αξίες σε μία μορφή αξίας και να τις φέρνει έτσι κατ αρχήν στο ίδιο επίπεδο, όσο κι αν πρόκειται για διαφορετικά είδη και ποσότητες.

Ο κυνικός της δημοκρατικής εποχής αντανακλά στο υποκειμενικό επίπεδο την ολοκληρωτική αντικειμενικοποίηση των σχέσεων που η χρηματοοικονομική μηχανή τους απεδωσε μια τιμή αγοράς και πώλησης, ισοπεδωτική των ποιοτικών τους διαφορών

Ο μπλαζέ νοιώθει πως όλα τα πράγματα, έχοντας προσλάβει έναν ομοιόμορφα μουντό και γκρίζο τόνο, είναι ανάξια να διεγείρουν κάποια αντίδραση, ιδίως όσον αφορά την βούλησή του. Εδώ, η κρίσιμη απόχρωση δεν ειναι η απαξίωση των πραγμάτων γενικά αλλά η αδιαφορία απέναντι στις ιδιαίτερες διαφορές τους, καθώς απο αυτές πηγάζει η όλη ζωντάνια της αίσθησης και της θέλησης, την οποία στερείται ο μπλαζέ.

Ο κυνισμός με την πικρόχολη αντίδρασή του κατά της ψευδαίσθησης όλων των αξιών, φτάνει να περιφρονεί τις ενδεχόμενες ποιοτικές διαφορές μεταξύ τους.

Απο την πλευρά της, η μπλαζέ αδιαφορία φανερώνει το ξεθύμασμα της αίσθησης των διαφορών ανάμεσα στα ποικίλα αντικείμενα, καθώς ο κορεσμός του υποκειμένου απο τους αδιάκοπους ερεθισμούς του πλουτοκρατικού-εμπορευματικού συμπαντος, οδηγεί στην άχρωμη κατανάλωση των πάντων και στην ατόνηση του θερμού ενδιαφέροντος για το ιδιαίτερο.

Στην κουλτούρα του χρήματος το ιδιαίτερο εμφανίζεται τελικά ως άλλο ένα ψυχρό γεγονός, εφόσον εδώ η ζωή προσκολλάται στα μέσα της ώστε ακόμα και η ''λύτρωση απο την κόπωσή της'' να αναζητείται στο γεγονός του διεγερτικού καθε αυτό.

 

Φαινομενικά, ο δεσμός του κυνικού και του μπλαζέ αφορά μια όψη της μοντέρνας αισθητικής του ζην.

Μια φιλοσοφία που υπόσχεται την ανεμπόδιστη απελευθέρωση της ζωής απο τις ηθικοπολιτικές έννοιες, την ενοποίηση της εμπειρίας του ''καλλιτέχνη'' και του ''επιχειρηματία'' και την αδρανοποίηση της κριτικής συνείδησης των παραδοσιακών ανθρώπων. Σε αυτό το νέο πλάισιο ανασυγκροτείται πλέον ο επιχειρησιακός μηδενισμός της ΑΥΤΟΕΞΥΨΟΥΜΕΝΗΣ ΖΩΗΣ, της ζωής που υφίσταται ως διαδικασία χωρίς υποκείμενο, ως γίγνεσθαι απαλλαγμένο από σκοπούς και απορροφημένο στην απεριόριστη μεγέθυνση της ισχύος του.

Η οικονομία αυτής της ισχύος συνενώνει εφεξής την αυτοσυντήρηση και την αυθυπέρβαση, το ζώο και τον θεό, την αγέλη και τον κηδεμόνα της. Και ως τέτοια, αυτη η οικονομία της ισχύος είναι μια επανάσταση της κοινωνίας εναντίον του εαυτού της παρά μια ''κοινωνική επανάσταση'', όπως αυτή που ονειρεύτηκε ο Μαρξ και όσοι διεκδίκησαν την επαναστατική φυσή της δημοκρατίας.

Σε αυτο το σημείο βρισκόμαστε τώρα: στο παιχνίδι μεταξύ μιας κίνησης συνεχούς διέγερσης (σε αυτή κυριαρχεί η ρητορική του εκσυγχρονισμού, της προσαρμογής και της αλλαγής των ''παραδοσιακών δομών'' στο πλάισιο των νέων δρόμων της επιχειρηματικότητας) και εκείνων των σημαδιών της κόπωσης και της απροθυμίας που τα συναντήσαμε ήδη ως ανησυχητικούς οιωνούς μιας 'αδράνειας εν κινήσει'.

Οταν μιλάμε για κόπωση θα πρέπει να έιμαστε σαφείς. Σε κόπωση μοιάζει να έχει περιέλθει κάθε πολιτική εμπειρία ενός ιστορικού κόσμου που θέλει τη μεταμόρφωση ενός όχλου σε ενεργό δήμο, ενός πληθυσμού σε λαικό παράγοντα με αξιοθεατικούς προσανατολισμούς.

 

Το ερώτημα είναι αν μπορούμε να σκεφτούμε τη σημερινή συνύφανση των πλατωνικών όρων της σωφροσύνης και της ανδρείας ως τη σύζευξη της υποκειμενικής μας κόπωσης με μια αντικειμενική πραγματικότητα που εμφανίζεται και αυτή ως ένα διεγερτικό καθε αυτό. Αυτή η παράτολμη μετατόπιση θα ήταν δικαιολογημένη απο τη στιγμή που η βεβαιωμένη αποδυνάμωση της πολιτικής εμπειριας έχει επιδράσει με καταλυτικό τρόπο και στους δύο τύπους κοινωνικού ήθους: ωθώντας το μετριοπαθές προς την ακηδία , την αδιαφορία, και την καταπτοημένη απάθεια, ενώ την ίδια στιγμή εκτρέπει κάθε αγωνιστική βούληση προς την απουσία ηθικών φραγμών και την καταπάτηση των στοιχειωδών κανόνων μιας έλλογης αντιπαλότητας. Με άλλα λόγια, η υπεσχημένη σύζευξη σύνεσης και ευτολμίας (αυτό το αρχαιότερο πρόγραμμα κάθε κρατικοπολιτικού ιδεαλισμού) αποψιλώνεται με τις όψιμες μεταμορφώσεις του φιλελευθερισμού που προτείνει πλέον μια αβίωτη σύζευξη: τη συζευξη της διακυβέρνησης των εμπειρογνωμόνων με την καθαρά φαντασιωσική κοινότητα των καταναλωτών.

 

Το ΟΛΕΘΡΙΟ ΔΟΓΜΑ απο το οποίο δυστυχώς δεν έχει απαλλαγεί ακόμη ούτε ο κοινωνικός ουτε, κυρίως, ο πολιτισμικός λόγος της αριστεράς – συμπυκνώνεται στην εξής διαπίστωση:

[...] οτι η ζωή είναι το ύψιστο αγαθό και ότι η διαδικασία της ζωής της κοινωνίας είναι το επίκεντρο του ανθρωπιστικού εγχειρήματος. Ετσι, ο ρόλος της επανάστασης δεν ήταν πια να απελευθερώσει τους ανθρώπους απο την καταπίεση των συνανθρώπων τους, ούτε βέβαια να θεμελιώσει την ελευθερία, αλλά να απελευθερώσει τη διαδικασία της ζωής της κοινωνίας απο τα δεσμά της σπάνης, ωστε να μπορεί να φουσκώσει και να γίνει ένας ποταμός αφθονίας. Στόχος της επανάστασης έγινε η αφθονία και όχι η ελευθερία.

 

(συρραφή αποσπασμάτων απο το βιβλίο 'Φιλόξενος μηδενισμός' του Νικόλα Σεβαστάκη, Εστία)

 

 

Υ.Γ. Με συγχωρείτε για τα πολιτικο-φιλοσοφικά... προσπαθήσα να ενώσω τα αποσπάσματα έτσι ώστε να αντικατοπτριζεται σαφώς αυτό που διαπιστώνω κι εγώ σαν κοινωνική πραγματικότητα και αφορμή για να το κάνω ήταν οι πρόσφατες διαπιστώσεις της λαχ και το κείμενο του τζόνυ (ιδιαίτερα η ατάκα του 'χρειαζόμαστε νέο πολίτευμα')