Τι είναι ένας επαναστατημένος άνθρωπος;

Ένας άνθρωπος που λέει όχι.

Αρνιέται, αλλά δεν παραιτείται

Ένας σκλάβος που σʼ όλη του τη ζωή δεχόταν διαταγές ξαφνικά κρίνει μια εντολή απαράδεκτη.

Ποιο είναι το περιεχόμενο αυτού του “όχι”;

Σημαίνει, λόγου χάρη, “η υπόθεση τραβάει μακριά”, “μέχρι εκεί και μη παρέκει”, “το παρακάνετε” κι ακόμα “υπάρχει ένα όριο που δεν θα ξεπεράσετε”.

 Με λίγα λόγια, αυτό το “όχι” επιβεβαιώνει την ύπαρξη ενός ορίου.

 

Ξαναβρίσκουμε την ίδια ιδέα του ορίου στο αίσθημα του επαναστατημένου ότι ο άλλος υπερβάλλει, ότι απλώνει τα δικαιώματά του πέρα από κάποια σύνορα, όπου βρίσκουν αντιμέτωπο ένα άλλο δικαίωμα και περιορίζονται απʼ αυτό...

 

Μαζί με την αποστροφή για τον παρείσακτο, σε κάθε εξέγερση υπάρχει μια τέλεια, στιγμιαία εναρμόνιση του ανθρώπου μʼ ένα μέρος του εαυτού του.

 

Αυτόματα λοιπόν παρεμβαίνει μια κρίση αξίας που τον εκθέτει σε χίλιους κινδύνους. Μέχρι τότε σώπαινε αφημένος στην απελπισία της παραδοχής μιας κατάστασης, έστω κι αν την έκρινε άδικη.

 

Σωπαίνοντας αφήνεις να πιστεύουν ότι δεν έχεις ούτε κρίση ούτε επιθυμία για τίποτα και σε μερικές περιπτώσεις πραγματικά δεν επιθυμείς τίποτα.

 

Η απελπισία όπως και το παράλογο επιθυμεί και κρίνει τα πάντα γενικά και τίποτα ειδικά. Η σιωπή την εκφράζει εύγλωττα. Αλλά όταν αρχίσει να μιλάει, ακόμη κι αν πει όχι, επιθυμεί και κρίνει.

 

 Ο επαναστατημένος με την ετυμολογική έννοια αλλάζει στάση. Ήταν υποταχτικός κάτω από το μαστίγιο του αφέντη του. Ξαφνικά παύει να είναι πειθήνιος.

 

 Θέλει να αντιτάξει κάτι που προτιμάει σε κάτι που δεν του αρέσει. Κάθε αξία δεν συνεπάγεται και επανάσταση, αλλά κάθε κίνημα εξέγερσης συνεπάγεται σιωπηλά μια αξία.

 

 

Ο δούλος άντεχε όλες τις υπερβολικά άδικες πράξεις πριν από την εξέγερση.

 

Έκανε υπομονή, απωθώντας τες ίσως μέσα του αλλά μιά και σώπαινε συνέχισε να δείχνει περισσότερο ενδιαφέρον για τα άμεσα συμφέροντά του παρά για τη συνειδητοποίηση των δικαιωμάτων του. […]

 

Ο σκλάβος τη στιγμή που απορρίπτει την ταπεινωτική διαταγή του αφέντη του απορρίπτει και την ίδια την ιδιότητα του σκλάβου.

 

Το μέρος της προσωπικότητάς του που επιθυμούσε να το σέβονται το θέτει πάνω από τʼ άλλα και του δίνει προτεραιότητα απʼ όλα τʼ άλλα, ακόμα κι από τη ζωή. Γίνεται γιʼ αυτόν το υπέρτατο αγαθό.

 Ζώντας μέχρι τότε μέσα σʼ έναν κονφορμισμό, ο σκλάβος ρίχνεται απότομα «μιά κι είναι έτσι τα πράγματα» στο όλα ή τίποτα.

 

 Η συνείδηση προβάλλει στο φως μαζί με την εξέγερση. […] Τέλος αποδέχεται την τελική πτώση που είναι ο θάνατος, αν υποχρεωθεί  να στερηθεί αυτό το αποκλειστικό ιερό δικαίωμα πού θα ονομάσει π.χ. ελευθερία.

 

Καλύτερα να πεθαίνει όρθιος παρά  να ζει γονατιστός.

 

 

ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ [Albert Camus] Βραβείο NOBEL 1975