ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ
από το μέλος ether12 @ 15.01.2009 21:04
Aπό σήμερα και κάθε Πέμπτη (22.00) θα προβάλλεται στην ΕΤ η σειρά «Καρυωτάκης» και δεν είναι κακό να της κάνουμε λίγη διαφήμιση. Ίσα-ίσα, σε μία εποχή που καθημερινά κατακλυζόμαστε από σκατά επιβάλλεται να στηρίζουμε τέτοιες αξιόλογες προσπάθειες.
Ας δούμε, όμως, τον αστρολογικό χάρτη του «καταραμένου ποιητή».
30 Οκτωβρίου 1896, άγνωστη ώρα, Τρίπολη. Σκορπιός ο Ήλιος, Λέων η Σελήνη, Ζυγός ο Ερμής, Τοξότης η Αφροδίτη, Δίδυμοι ο Άρης, Παρθένος ο Δίας, Σκορπιός οι Κρόνος-Ουρανός...
Το πιο ενδιαφέρον, όμως, είναι η πολύ κοντινή σύνοδος Ήλιου-Χείρωνα στο Σκορπιό. Ο Ήλιος στο Σκορπιό είναι όυτως ή άλλως σκοτεινός. Ακόμα και ένας θετικός Σκορπιός κάποια στιγμή θα βιώσει μία έντονη ενόρμηση για θάνατο και εκμηδένιση...εδώ, όμως, ο Χείρων μπλέκει το πράγμα, τραυματίζοντας τον Ήλιο του ποιητή. Oι όψεις Ήλιου-Χείρωνα έχουν βεβαίως και πολλά καλά όμως τα αρνητικά της είναι πιο θεμελιώδη.
Η Liz Greene τονίζει ότι μερικά από αυτά είναι η κατάθλιψη, η αίσθηση μίας μόνιμης ζημιάς και το χάσιμο της θέλησης και χαράς για ζωή (τα παραπάνω συμπτώματα ο Καρυωτάκης τα παραδέχτηκε ανοικτά). Ειδικά στο Σκορπιό το Χειρώνιο τραύμα φαίνεται να παίρνει μία μοιραία, θανάσιμη τροπή. Θυμίζουμε ότι ο Κένταυρος Χείρων ήταν αθάνατος, όμως το τραύμα από το βέλος του Ηρακλή του προκαλούσε διαρκείς και φρικτούς πόνους χωρίς τελειωμό. Έτσι λοιπόν ο Χείρων πήρε μία γενναία απόφαση: αποφάσισε να πεθάνει χαρίζοντας την αθανασία του στον Προμηθέα! Τί να την κάνεις την αιώνια ζωή όταν αυτή είναι γεμάτη πόνο....
Ωστόσο, δεν πρέπει να φανταζόμαστε τον Καρυωτάκη σαν ένα μίζερο, καταθλιπτικό νέο που διαρκώς κλαιγόταν και σκεφτόταν την αυτοκτονία, κάτι που τονίζει και ο σκηνοθέτης της σειράς που μελέτησε τη ζωή του ποιητή. Ο ποιητής στο αποχαιρετιστήριο γράμμα τονίζει ότι «δοκίμασε όλες τις χαρές», και πώς θα μπορούσε άλλωστε να μην τις δοκιμάσει όταν έχει Σελήνη στο Λέοντα και Αφροδίτη στον Τοξότη, ζώδια της ευδαιμονίας, της καλοπέρασης και της κατάφασης.
Ειδικά η Αφροδίτη στον Τοξότη φαίνεται καθαρά καθώς στην ηλικία των 17 γράφεται στη Νομική, περίοδος σπουδών και μελετών, αλλά και περίοδος που ακολουθείται από συνεχή πάρτυ και κραιπάλες! Το κλειδί, όμως, κατʼεμέ βρίσκεται στη σχέση Ήλιου-Σελήνης. Η παρατήρηση μου έχει δείξει ότι τα τετράγωνα Ήλιου-Σελήνης πιθανόν να σχετίζονται με κάποιες ψυχικές ανισορροπίες. Φυσικά και δεν γενικεύω, δεν λέω ότι όποιος έχει αυτό το τετράγωνο είναι προβληματικός, καμία σχέση. Απλά μιλάω με τη ψυχρή γλώσσα της στατιστικής που μου δείχνει ότι τα άτομα με τετράγωνο στα Φώτα παρουσιάζουν σχετικά αυξημένη συχνότητα εσωτερικών ανισορροπιών λόγω της δυσαρμονίας εγωϊσμού-συναισθημάτων αλλά και λόγω της δυσαρμονίας μεταξύ αυτού που παίρνουν από τη ζωή και αυτού που επιθυμούν από τη ζωή.
Η περίπτωση του Καρυωτάκη είναι ενδεικτική. Σκορπιός, το ζώδιο του «θανάτου» - Λέων, το ζώδιο της «ζωής». Συνήθως επικρατεί ο Ήλιος, ειδικά στους άντρες, ειδικά μετά τα 30, μετά την Κρόνια επιστροφή που κάνει τον άνθρωπο να πορεύεται πιο συνειδητά και με μεγαλύτερη αυτογνωσία. Και αν προσθέσουμε και τη σύνοδο του Χείρωνα, καθώς και τη ζοφερή σύνοδο Κρόνου-Ουρανού στο Σκορπιό (!!!) –μακριά, όμως, από τον Ήλιο- τότε δεν μας εκπλήσσει που μετά τα 30 επικράτησε εντελώς το «μαύρο» στη ρουλέτα του ποιητή!
Τη μοιραία απόφαση, πάντως, την αποδίδω λιγότερο στο Σκορπιό και περισσότερο στην περηφάνια του Λέοντα. Η Λιονταρίσια Σελήνη δεν μπορεί να συμβιβαστεί με τη νίκη του «μαύρου», αρνείται να αποδεχτεί μία ζωή χωρίς χαρά....προτιμά να δώσει ένα γενναίο και δραματικό τέλος!!
Βέβαια. Έπρεπε να σκύψω μπροστά στον ένα και, χαϊδεύοντας ηδονικά το μαύρο σεβιότ ? παφ, παφ, παφ -, «έχετε λίγη σκόνη» να ειπώ «κύριε Άλφα».
Ύστερα έπρεπε να περιμένω στη γωνία, κι όταν αντίκριζα την κοιλιά του άλλου, αφού θαʼχα επί τόσα χρόνια παρακολουθήσει τα αισθήματα και το σφυγμό της, να σκύψω άλλη μια φορά και να ψιθυρίσω εμπιστευτικά : «Αχ, αυτός ο Άλφα, κύριε Βήτα?»
Έπρεπε, πίσω από τα γυαλιά του Γάμμα, να καραδοκώ την ιλαρή ματιά του. Αν μου την εχάριζε, να ξεδιπλώσω το καλύτερο χαμόγελό μου και να τη δεχτώ όπως σε μανδύα ιππότου ένα βασιλικό βρέφος. Αν όμως αργούσε, να σκύψω για τρίτη φορά γεμάτος συντριβή και νʼ αρθρώσω «Δούλος σας, κύριέ μου».
Αλλά πρώτα πρώτα έπρεπε να μείνω στη σπείρα του Δέλτα. Εκεί η ληστεία γινόταν από λαμπρούς, διεθνείς οιωνούς, μέσα σε πολυτελή γραφεία. Στην αρχή, δε θα υπήρχα. Κρυμμένος πίσω από τον κοντόπαχο τμηματάρχη μου, θα οσφραινόμουν. Θα είχα τρόπους λεπτούς, αέρινους. Θα εμάθαινα τη συνθηματική τους γλώσσα. Η ψαύσις του αριστερού μέρους της χωρίστρας θα εσήμαινε: «πεντακόσιες χιλιάδες». Ένα επίμονο τίναγμα της στάχτης του πούρου θα έλεγε: «σύμφωνος». Θα εκέρδιζα την εμπιστοσύνη όλων. Και, μια μέρα, ακουμπώντας στο κρύσταλλο του τραπεζιού μου, θα έγραφα εγώ την απάντηση: «Ο αυτόνομος οργανισμός μας, κύριε Εισαγγελεύ?»
Έπρεπε να σκύψω, να σκύψω, να σκύψω. Τόσο που η μύτη μου να ενωθεί με τη φτέρνα μου. Έτσι βολικά κουλουριασμένος, να κυλώ και να φθάσω.
Κανάγιες!
Το ψωμί της εξορίας με τρέφει. Κουρούνες χτυπούν τα τζάμια της κάμαράς μου. Και σε βασανισμένα στήθη χωρικών βλέπω να δυναμώνει η πνοή που θα σας σαρώσει.
Σήμερα επήρα τα κλειδιά κι ανέβηκα στο ενετικό φρούριο. Επέρασα τρεις πόρτες, τρία πανύψηλα, κιτρινωπά τείχη, με ριγμένες επάλξεις. Όταν βρέθηκα μέσα στον εσωτερικό, τρίτο κύκλο, έχασαν τα ίχνη σας. Κοιτάζοντας από τις πολεμίστρες, χαμηλά, τη θάλασσα, την πεδιάδα, τα βουνά, ένιωθα τον εαυτό μου ασφαλή. Εμπήκα σʼερειπωμένους στρατώνες, σε κρύπτες όπου είχαν φυτρώσει συκιές και ροδιές. Εφώναζα στην ερημία. Επερπάτησα ολόκληρες ώρες σπάζοντας μεγάλα, ξερά χόρτα. Αγκάθια κι αέρας δυνατός κολλούσαν στα ρούχα μου. Με ήβρε η νύχτα²?"
Κτείνειν ως νόσον πόλεως = να τον σκοτώνουν σα ναʼτανε κάθαρμα της πολιτείας. Πλάτ., Πρωταγ. 322d
Μετά το «Με ήβρε η νύχτα?» το χειρόγραφο του Καρυωτάκη είχε ακόμη τη φράση «κι ο θάνατος» Βλ. την έκδοση του Γ.Π.Σαββίδη 2, 231
«Κάθαρσις», γράφει ο Κ. Δήμου στον "Πρωϊνό Λόγο" (εφημερίδα της Ηπείρου) είναι ο τίτλος κειμένου του Κώστα Καρυωτάκη, γραμμένο το 1928 λίγα χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, όταν υπηρετούσε ως δημόσιος υπάλληλος στο Υπουργείο Προνοίας και Αντιλήψεως για την αποκατάσταση των Προσφύγων της Μικράς Ασίας.
Κείμενο στο οποίο καταγράφονται οι οδυνηρές εμπειρίες ενός χρηστού υπαλλήλου (του ίδιου του συντάκτη) που αντιστάθηκε στους μηχανισμούς καταρράκωσης της προσωπικότητάς του και τους στημένους μηχανισμούς της διαπλοκής μέσα στο χώρο της δουλειάς του. Διδάσκονταν μέχρι πρότινος και στα Λύκεια.
Είναι ένα ειλικρινές, έντιμο και γενναίο κείμενο ενός έντιμου και θαρραλέου δημοσίου υπαλλήλου, και κόντρα στο διεφθαρμένο υπηρεσιακό καθεστώς της εποχής του. ΓΕΝΝΑΙΟΤΗΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΤΟΥ ΑΠΟΔΟΘΗΚΕ ΑΚΟΜΑ.
Και είναι γνωστό ποιο ήταν το τίμημα της αντίστασης και της αξιοπρεπούς στάσης του Καρυωτάκη στο χώρο της δουλειάς του: Η υπηρεσιακή εξόντωσή του και η δυσμενής μετάθεσή του στην Πρέβεζα, όπου και αυτοκτόνησε.
"...δείγμα πως η γνήσια ποίηση είναι καθαρά πολιτική, λαβαίνω ένα κείμενο του Καρυωτάκη. Είναι το Κάθαρσις", σχολίαζε ο καθηγητής Λιαντίνης.
"Γραμμένη λίγο προτού πεθάνει ο ποιητής, η Κάθαρσις είναι καθαρή, όσο και η αυτοκτονία του. Που η αυτοκτονία του Καρυωτάκη στην Πρέβεζα λειτούργησε σαν καθαρμός για όλους τους ποιητές και ολόκληρη την ποίηση της εποχής του...Το κείμενο αυτό δίνει μια πρωθύστερη αναπαράσταση της πολιτικής αθλιότητας του σήμερα με πιστότητα ανατριχιαστική...Τόσο δραστικό είναι το πολιτικό βεληνεκές της αληθινής ποίησης. Μια σελίδα ποίηση είναι ίσον ή μεγαλύτερο από μια βιβλιοθήκη φλυαρίες".
Είναι καιρός τώρα που ένα παράξενο όνειρο με παιδεύει... Να φύγω με ενα μικρο κινέζικο καραβάκι μονάχος, μ'ένα καραβάκι που να μην έχει μπούσουλα και τιμόνι, και ή να χαθώ σ'ένα γεμάτο με ατμούς σίφωνα ή να ξημερωθώ ύστερα απο χρόνια σ'ένα νησί που να λάμπει σα διαμάντι στον καυτερό ήλιο, να μείνω εκεί για πάντα γύρω από γυμνές γυναίκες που δεν τις είδε ποτέ μάτι άλλο εκτός από το δικό μου, και ξαπλωμένος τα βράδια πάνω στα κοράλλια και τα κοχύλια, ν'ακούγω να παίζουν αόρατα ουκουλέλε, βλέποντας τ'άστρα που σ'όλους τους ουρανούς είναι πάντα τα ίδια.
επειδη τυχαινει να ειμαι απο κεινα τα μερη..
... ...
ειναι ισως οτι πιο καταλληλο για την ιδιοσυγκρασια του ποιητη οπως περιγραφεται στο ποστ.
ειναι υγρη και σκοτεινη..ησυχη σε σημειο καταθλιψης..
αργη και με υποβοσκουσα ανησυχια..
με στενα σοκακια..φτωχογειτονιες και ελλειψη ρυμοτομιας..
ειναι γεματη με κοσμο αλλα και ερημη ταυτοχρονα.
Ειναι συντηρητικοφανης...αλλα ειναι και λιμανι..αλητεια..
Με μπαρακια χωμενα μεσα στα στενα..
Εχει ομορφη νυχτα..τα καλοκαιρια με εναστρο καθαρο ουρανο..γεματες πλατειες και ψαροταβερνες..γεματη η βολτα στο λιμανι με καθε λογης ανθρωπους..
Οικογενειες...ζευγαρακια..παιδοπαρεες..ομορφες κοπελες..
Μηχανακια..πλανοδιους μικροπωλητες..με καλαμποκια..ζαχαρωτα..
Ειναι σαν ενα κομματι της να ακολουθει το σημερα..
Αλλα ενα μεγαλο κομματι της να εχει μεινει πιστα προσκολλημενο στο χθες..
Ενα χθες αβεβαιο και τραυματισμενο...αφου η πρεβεζα..σαν λιμανι, εχει γνωρισει πολλες φορες στο παρελθον την καταστροφη..την ξενη κυριαρχια, τις σφαγες, την υποτελεια..
Ναι..ορισμενες φορες αν δωσεις προσοχη.. θα ακουσεις ενα βουβο παραπονο..ενα θρηνο στον αερα...
Και το χειμωνα..
Βροχη...πολλη βροχη...ενα γκριζο μισοσκοτεινο..(ή μισοφωτεινο..) τοπιο..
Μανιασμενα κυμματα ακομα και μεσα στο λιμανι...να βγαινουν ψηλα στην προβλητα..
Καθεσαι σιωπηλος μεσα στα καφενεδακια στο λιμανι...και βλεπεις κι ακους τον Ποσειδωνα και τον Αιολο να τσακωνονται..και αυτο αρκει..
Αν ομως ενα πραγμα εχω χαραγμενο στη μνημη μου απο μικρος, ειναι οτι η πρεβεζα.. ειναι η πολη με το λουνα παρκ.
Χειμωνα καλοκαιρι...αυτο εκει...ο παλιατσος στην ακρη της πολης..
Με τα πολυχρωμα φωτακια και τη χαρουμενη μουσικη...
Ναι...αυτο ειναι η πρεβεζα. Ενας παλιατσος...
gpano και labtec, φαίνεται, όντως, να υπάρχει ένα συγκεκριμένο σεναριακό μοντέλο σε αυτού του είδους τις σειρές.
Είναι, όμως, και θέμα ρεαλισμού.
Η μονότονη και υπερβολικά ήρεμη ζωή στην Πρέβεζα της δεκαετίας του '20 -η οποία συνετέλεσε στη θανατηφόρα ανία του ποιητή- δεν γίνεται να παρουσιαστεί πιο σπιντάτα και ευχάριστα....
Ο πρωταγωνιστής πιστεύω παίζει ικανοποιητικά, ενώ το υπόλοιπο καστ μου έκανε καλή εντύπωση, όχι μόνο λόγω Αρμένη αλλά και κάποιων νέων ηθοποιών που έχουν πράγματα να δείξουν.
Εννοείται, πάντως, πως η σειρά δεν φαίνεται για κάτι εξαιρετικό (μέχρι τώρα τουλάχιστον).
Πάντως, απ'όσο είχα διαβάσει, μετά το 7ο-8ο επεισόδιο θα ανέβουν οι ρυθμοί παρουσιάζοντας πιο "διονυσιακές" στιγμές της ζωής του ποιητή.